Optometria i ortoptyka
Optometria to dziedzina wiedzy stosowanej, której głównym przedmiotem zainteresowania jest proces widzenia, a szczególnie wszystko to, co służy ochronie, usprawnieniu, zachowaniu i rozwojowi tego procesu.
Lekarz okulista zajmuje się głównie diagnozowaniem i leczeniem chorób oczu oraz szeroko pojętą profilaktyką.
Z kolei optometrysta zajmuje się szczegółowymi pomiarami oraz korekcją i profilaktyką wad wzroku i widzenia obuocznego. W procesie rehabilitacji układu wzrokowego stosuje okulary, soczewki kontaktowe, pryzmaty oraz inne przyrządy optyczne. Dodatkowo może też zalecić i przeprowadzić terapię widzenia poprzez ćwiczenia mające na celu usprawnienie lub skorygowanie układu wzrokowego.
Podczas każdej wizyty optometrysta sprawdza stan układu wzrokowego pacjenta w poszukiwaniu odstępstw od normy i zaleca odpowiednie postępowanie. W trakcie wizyty przeprowadza także badanie w lampie szczelinowej i w razie potrzeby kieruje go na dalszą diagnostykę okulistyczną.
Ortoptysta zajmuje się wyspecjalizowanym treningiem wzrokowym mającym na celu usprawnienie bądź uruchomienie zaburzonych funkcji układu wzrokowego. Na ćwiczenia ortoptyczne powinien być skierowany pacjent, u którego przeprowadzone zostało wcześniej badanie okulistyczne oraz pomiary optometryczne. Należy pamiętać, że skuteczna terapia ortoptyczna wymaga stosowania przez pacjenta odpowiedniej korekcji wady wzroku, którą po pomiarach zleca optometrysta.
Kiedy umówić się do lekarza okulisty, a kiedy do optometrysty?
Jeśli występuje ból oczu, widoczne jest ich zaczerwienienie, obrzęk, wydzielina lub pojawiły się nagłe zaburzenia widzenia to należy jak najszybciej zgłosić się na badanie do lekarza okulisty.
Jeśli problemem jest nieostre widzenie do dali lub do bliży, zmęczenie wzroku, dwojenie obrazu, „uciekające oko”, ból oczu lub głowy pojawiający się po wysiłku wzrokowym, to powinniśmy umówić się na badanie optometryczne.
Jeśli okulista bądź optometrysta stwierdzi u pacjenta występowanie zaburzeń układu wzrokowego wymagających treningu wzrokowego, wtedy pacjent jest kierowany przez specjalistę na konsultację ortoptyczną.
Co obejmuje kompleksowe badanie optometryczne?
W Centrum Okulistycznym Świat Oka kompleksowe badanie optometryczne trwa 40 minut i obejmuje:
- szczegółowy wywiad z pacjentem
- automatyczny/komputerowy pomiar wady wzroku, krzywizny rogówki, grubości rogówki oraz ciśnienia wewnątrzgałkowego
- kolorowe zdjęcie dna oka skanerem konfokalnym Eidon True Color
- bardzo szczegółowe pomiary wady wzroku, widzenia obuocznego, konwergencji i akomodacji przy użyciu foroptera
- omówienie z pacjentem najlepszej korekcji dostosowanej do wymagań wzrokowych oraz potrzeb pacjenta
- Badanie może zakończyć się wypisaniem recepty na korekcję okularową lub zaleceniem wykonania dodatkowych badań w przypadku doboru soczewek kontaktowych miękkich lub twardych.
- Podczas badania optometrycznego zostanie sprawdzony też stan zdrowia oczu i w przypadku wykrycia jakichkolwiek zaburzeń specjalista zaleci konsultację u lekarza okulisty.
Najczęstsze pytania
Do optometrysty możemy umówić dziecko od 4 roku życia, ale tylko po wcześniejszym badaniu u okulisty pediatrycznego. Na badanie optometryczne umawiamy dziecko w innym terminie niż badanie u okulisty pediatrycznego, ponieważ lekarz okulista będzie podawał dziecku krople rozszerzające źrenice i porażające akomodację, a badanie optometryczne wykonuje się przy nie rozszerzonych źrenicach.
Podczas 40 minutowej wizyty, na której przeprowadzane jest kompleksowe badanie optometryczne dodatkowo wykonuje się kwalifikację pacjenta do aplikacji soczewek kontaktowych wraz z badaniem topografii rogówki. Następnie następuje dobór soczewek kontaktowych, który obejmuje:
- wybór odpowiedniej konstrukcji, materiału oraz parametrów soczewek
- naukę zakładania/zdejmowania i pielęgnacji soczewek kontaktowych
Pacjent podczas wizyty otrzymuje nieodpłatny zestaw próbny soczewek oraz jeśli aplikowane są soczewki dłuższego noszenia np.: miesięczne lub dwutygodniowe, również płyn do ich pielęgnacji i przechowywania. W ramach wizyty jest również nieodpłatne 20 minutowe badanie kontrolne w soczewkach kontaktowych w terminie wyznaczonym przez specjalistę w ciągu miesiąca od założenia soczewek próbnych.
Podczas tego badania pacjent jest umawiany na dwie 40 minutowe wizyty (w odstępie przynajmniej 40 minut) tego samego dnia, na których przeprowadzane jest kompleksowe badanie optometryczne oraz kwalifikacja pacjenta do aplikacji soczewek kontaktowych oraz przymierzenie soczewki diagnostycznej. Na podstawie zebranych pomiarów zamawiane zostają soczewki dla pacjenta. Czas oczekiwania na nie wynosi do 4 tygodni.
Po otrzymaniu zamówionych soczewek pacjent jest umawiany na odbiór soczewek w gabinecie.
W zależności od zaleceń specjalisty, pacjent umawiany jest na bezpłatne badanie kontrolne w soczewkach kontaktowych po upływie 1-2 tygodni od założenia soczewek.
Kolejna kontrola po upływie 1 miesiąca jest już płatna. Potem częstotliwość planowanych kontroli to co 6 miesięcy.
Soczewki miniskleralne to roczne soczewki twarde o dużej średnicy, które stanowią bardziej komfortową i skuteczną alternatywę dla tradycyjnych soczewek twardych o małej średnicy. Stosuje się je w korekcji m.in.: wszelkich nierówności powierzchni rogówki (w tym stożka rogówki), wysokich wad refrakcji, wysokiego lub nieregularnego astygmatyzmu. Soczewki miniskleralne są bardzo dobrym rozwiązaniem dla osób, które nie są w stanie zaakceptować dyskomfortu, który odczuwają w konwencjonalnych soczewkach twardych. Są one bardziej komfortowe niż konwencjonalne soczewki twarde, ponieważ ze względu na dużą średnicę, opierają się na twardówce oka, która jest bardzo słabo unerwiona, a nie na bardzo wrażliwej rogówce, jak konwencjonalne soczewki twarde. Soczewki miniskleralne znajdują też terapeutyczne zastosowanie w przypadku Zespołu Suchego Oka, ponieważ po założeniu soczewki miniskleralnej na oko wytwarza się pomiędzy jej tylną powierzchnią i powierzchnią rogówki swego rodzaju komora wypełniona łzami i solą fizjologiczną, co zapobiega wysychaniu rogówki. Dodatkowo, osoby obarczone Zespołem Suchego Oka mają bardzo często nieregularną powierzchnię rogówki, dlatego soczewka ma też działanie korekcyjne.
Soczewki ortokeratologiczne to roczne soczewki twarde do korekcji krótkowzroczności (do – 5,00 dioptrii) i niskich wartości astygmatyzmu (do około 1,00 dioptrii). Soczewki stosowane są w trybie nocnym. Oznacza to, że soczewka znajduje się na oku pacjenta tylko podczas snu. Działa ona wtedy na odnawiający się nabłonek rogówki jak „foremka”. Dochodzi do redystrybucji (przesunięcia) części komórek nabłonka poza centrum, co sprawia, że powierzchnia rogówki przyjmuje bardziej płaski kształt i niweluje krótkowzroczność. Rano pacjent zdejmuje soczewki i cieszy się dobrym widzeniem bez konieczności stosowania okularów lub soczewek kontaktowych w ciągu dnia. Działanie soczewek ortokeratologicznych w przeciwieństwie do chirurgii refrakcyjnej jest odwracalne. Po zaprzestaniu stosowania soczewek rogówka wraca stopniowo do swojego początkowego kształtu. Stosowanie soczewek kontaktowych ortokeratologicznych jest również zalecane jako jedna z niewielu potwierdzonych metod kontroli i spowolnienia progresji krótkowzroczności (postępu wady wzroku), zwłaszcza u dzieci i młodzieży w okresie intensywnego wzrostu.
Uprawnienia do wystawianie recept na leki lub zaświadczeń do prawa jazdy posiadają tylko lekarze okuliści, dlatego w tym celu należy zgłosić się na badanie do lekarza okulisty.
Oczywiście, jeśli wymagane jest stosowanie korekcji, to optometrysta wystawi receptę okularową oraz odpowiednie zaświadczenie do pracy.
