Zwyrodnienie plamki AMD – odmiany i metody leczenia

Jedną z chorób okulistycznych, które wymagają odpowiedniej diagnozy, a następnie właściwego leczenia, jest zwyrodnienie plamki, popularnie określane jako AMD. Choroba ta może dosięgnąć każdego, dlatego warto mieć świadomość, na czym polega i w jaki sposób można poddać się leczeniu, jeśli nas ona dotyczy.

Zwyrodnienie plamki żółtej – co to za schorzenie?

Poprzez zwyrodnienie plamki (ang. Age-related macular degeneration, AMD) określa się chorobę oczu, w przypadku której uszkodzeniu ulega centralna część siatkówki – plamka żółta. To właśnie ten fragment oka odpowiedzialny jest za wyraźne widzenie, pozbawione zniekształceń. Dzięki obecności plamki w oku jesteśmy w stanie rozróżniać kolory, a także pisać lub czytać. Osoba chora na AMD zaczyna stopniowo odczuwać dyskomfort z powodu ograniczonej jakości widzenia. Przejawia się ona w postaci trudności z pisaniem i czytaniem, pojawienia się ciemnej plamy w polu widzenia czy też niewyraźnym widzeniu z bliska. Możliwe jest także dostrzeganie iluzorycznego „falowania” linii prostych oraz pogorszenie widzenia w nocy.

Ponieważ AMD jest chorobą, która nie została jeszcze dogłębnie zbadana i wyjaśniona, do tej pory opieramy się tylko na spostrzeżeniach osób chorych. Trudno zatem jednoznacznie wskazać, jakie przyczyny powodują zwyrodnienie plamki. Na pewno na wystąpienie tego schorzenia może mieć wpływ zaawansowany wiek, obecność nadciśnienia tętniczego, otyłość, cukrzyca i palenie tytoniu. Nie bez znaczenia są również czynniki genetyczne – okazuje się bowiem, że najczęściej na zwyrodnienie plamki chorują kobiety, które mają jasnoniebieskie tęczówki.

Jakie odmiany AMD można wyróżnić i czym się charakteryzują?

Zwyrodnienie plamki najczęściej pojawia się po 50 roku życia i może przyjmować jedną z dwóch podstawowych odmian – postać suchą (zwaną także zanikową) oraz postać wysiękową (mokrą, neowaskularną). Z suchym AMD mamy do czynienia w 90% przypadków – jest to łagodniejszy typ choroby, który charakteryzuje się powolnym postępem dolegliwości. Plamka żółta ulega stopniowym, niewielkim zmianom przez kilka miesięcy lub nawet lat – zaczynają obumierać fotoreceptory odpowiedzialne za prawidłowe odbieranie wrażeń wzrokowych oraz choriokapilary i komórki nabłonka barwnikowego, które odpowiadają za poprawne funkcjonowanie siatkówki.

W przypadku postaci mokrej, wysiękowej, która dotyka około 10% chorych i wiąże się z ciężkim przebiegiem, utrata widzenia w stopniu znacznym może nastąpić nawet w ciągu zaledwie kilku dni. Wynika to z faktu, że w okolicy plamki powstają nieprawidłowe naczynia krwionośne, tworzące tkankę podsiatkówkową. W efekcie mokra odmiana AMD może doprowadzić do powstawania blizn, a w konsekwencji – do trwałego uszkodzenia siatkówki chorego oka.

AMD – zwyrodnienie plamki – jak leczyć?

Jedną z form leczenia, jakie można podjąć w przypadku zwyrodnienia plamki żółtej, są iniekcje doszklistkowe preparatami anty-VEGF, będące formą leczenia wysiękowej postaci choroby. Polegają one na wprowadzeniu bezpośrednio do wnętrza gałki ocznej specjalnego leku, którego zadaniem jest hamowanie rozrostu nieprawidłowych naczyń krwionośnych. Zastrzyki takie wykonuje się w znieczuleniu miejscowym, dzięki czemu pacjent nie odczuwa bólu. Cała procedura trwa około 5 minut i jest najnowszą, a zarazem najskuteczniejszą metodą, pozwalającą zatrzymać lub spowolnić rozwój wysiękowej postaci zwyrodnienia plamki. Istnieje kilka zarejestrowanych leków, stosowanych w tej formie leczenia – między innymi ranibizumab (Lucentis), aflibertpcept (Eylea) oraz brolucizumab (Beovu). Tańszym tego typu preparatem, ale niezarejestrowanym w schorzeniach okulistycznych jest bevacizumab (Avastin)

Inną formą leczenia jest Retinal Rejuvenation Therapy, czyli tzw. zabieg 2RT, stosowany w suchej postaci AMD. Jest to terapia „odmładzająca siatkówkę oka”, stanowiąca laserową procedurę terapeutyczną, która u większości pacjentów zapobiega przejściu choroby z fazy początkowej w  bardziej zaawansowaną. Zabieg laserowy jest szybki i bezbolesny, nie występują też przy nim żadne skutki uboczne. U pacjenta dostrzegalny jest natomiast efekt terapeutyczny bez uszkodzenia struktur sensorycznych siatkówki oka, poprawia się transport substancji odżywczych do tego miejsca oraz u części chorych następuje wyraźne zmniejszenie druzów, czyli nieprawidłowych złogów, gromadzących się pod siatkówką.

Czy zwyrodnienie plamki żółtej może nawracać?

Wspomniane preparaty anty-VEGF, wstrzykiwane do ciała szklistego gałki ocznej mają za zadanie hamowanie rozwoju patologicznych naczyń krwionośnych. Podobnie jednak, jak w przypadku podawania insuliny z powodu cukrzycy, mamy do czynienia z leczeniem objawowym, a nie przyczynowym. Oznacza to, że iniekcje doszklistkowe poprawiają stan plamki żółtej, ale nie zapobiegają powstawaniu kolejnych, nowych naczyń krwionośnych, z  których przeciek może prowadzić do gromadzenia się płynu pod siatkówką. W związku z tym chorzy z wysiękową postacią AMD, u których aktywność choroby nawraca, mogą wymagać częstych iniekcji preparatami anty-VEGF.