Podwyższone ciśnienie w oku – dostępne metody leczenia

Autor: Oliwia Wawryniuk

Ciśnienie w oku (ciśnienie wewnątrzgałkowe) to ciśnienie płynu znajdującego się wewnątrz gałki ocznej. Płyn wewnątrzgałkowy, nazywany cieczą wodnistą, jest wytwarzany przez ciało rzęskowe do tylnej komory oka, skąd przez źrenicę przepływa do komory przedniej. Odpływ cieczy wodnistej następuje w kącie przesączania, inaczej nazywanym kątem rogówkowo-tęczówkowym. Ciśnienie w oku jest regulowane przez stosunek wyprodukowanej cieczy wodnistej do jej odpływu. Kluczową rolą ciśnienia wewnątrzgałkowego jest utrzymanie kulistego kształtu gałki ocznej oraz zapewnienie prawidłowego funkcjonowania struktur, które są odżywiane przez ciecz wodnistą. 

Prawidłowe ciśnienie w oku 

Prawidłowe ciśnienie wewnątrzgałkowe mieści się w przedziale od 10 do 21 mmHg (średnio około 15 mmHg) i wykazuje fizjologiczne wahania dobowe w granicach 2-6 mmHg. Jego najwyższe wartości przypadają zwykle na godziny ranne. Zbyt wysokie lub zbyt niskie ciśnienie wewnątrzgałkowe może prowadzić do poważnych problemów związanych z funkcjonowaniem oka, a nawet utratą wzroku. Jednym z najważniejszych powodów monitorowania ciśnienia wewnątrzgałkowego jest wczesne wykrycie chorób, które mogą nie dawać żadnych objawów na początku swojego rozwoju. 

Metody badania ciśnienia w oku Badanie ciśnienia w oku (tonometria) jest standardowym elementem badania okulistycznego. Do określenia jego wartości niezbędne jest delikatne spłaszczenie rogówki. Pomiaru dokonuje się z zastosowaniem specjalnego przyrządu – tonometru. Istnieją różne metody pomiaru ciśnienia wewnątrzgałkowego: 

• Tonometria bezkontaktowa (Air Puff) polega na zastosowaniu krótkotrwałego podmuchu powietrza, który kierowany jest w stronę oka pacjenta. Badanie jest całkowicie nieinwazyjne i nie wymaga uprzedniego znieczulenia rogówki. 
• Tonometria indukcyjna (iCare) to bezpieczny i dokładny pomiar ciśnienia wewnątrzgałkowego bazujący na metodzie indukcji. Urządzenie wykorzystuje jednorazową sondę, która jest przykładana do rogówki pacjenta. W trakcie pomiaru mierzona jest odpowiedź elektryczna gałki ocznej, na podstawie której określane jest ciśnienie wewnątrzgałkowe. Pomiar nie wymaga uprzedniego znieczulenia rogówki. 
• Tonometria aplanacyjna (Goldmanna) wymaga bezpośredniego kontaktu między tonometrem a rogówką. W trakcie badania tonometr ze specjalnym pryzmatem spłaszcza rogówkę, którą obserwuje się w lampie szczelinowej. Pomiaru dokonuje się po uprzednim znieczuleniu rogówki i zabarwieniu jej fluoresceiną. 

Jakie są przyczyny i objawy podwyższonego ciśnienia w oku? 

Podwyższone ciśnienie wewnątrzgałkowe powstaje na skutek nadmiaru cieczy wodnistej w gałce ocznej. Dzieje się tak, gdy ilość wyprodukowanej cieczy wodnistej przewyższa ilość, która jest odprowadzana przez kanał przesączania. Do nadmiernej produkcji cieczy wodnistej mogą przyczynić się wybrane leki oraz choroby układu krążenia. Do trudności z odpływem cieczy przez kanał przesączania mogą przyczynić się przyjmowane leki, stan zapalny lub przebyty uraz. Dodatkowe czynniki zwiększające ryzyko podwyższonego ciśnienia w oku, występują u osób, które: 

• są po 40 roku życia, 
• mają dodatni wywiad rodzinny w kierunku występowania wysokiego ciśnienia śródgałkowego lub jaskry, 
• są krótkowzroczne, 
• cierpią na cukrzycę, 
• zmagają się z zaburzeniami krążenia obwodowego (zimne dłonie i stopy). 

Podwyższone ciśnienie wewnątrzgałkowe zazwyczaj nie daje żadnych objawów ze strony układu wzrokowego, dopiero przy bardzo wysokich wartościach mogą wystąpić takie objawy jak: 

• ból oka, 
• ból głowy, 
• zaburzenia widzenia (zamglony obraz, mroczki w polu widzenia, aureole wokół świateł), 
• wzmożona wrażliwość na światło, 
• ograniczenie pola widzenia, 
• nudności i wymioty. 

W przypadku wystąpienia takich objawów należy pilnie zasięgnąć pomocy lekarskiej. 

Dlaczego nie powinniśmy lekceważyć wysokiego ciśnienia w oku 

Wysokie ciśnienie wewnątrzgałkowe jest głównym czynnikiem rozwoju jaskry. Gdy wartość ciśnienia przekracza 21 mmHg w jednym oku lub obydwu naraz, mówi się o nadciśnieniu ocznym. Stan nadciśnienia ocznego wymaga ścisłych i regularnych kontroli oraz przeprowadzania dodatkowych badań diagnostycznych (badanie pola widzenia, OCT). W przebiegu jaskry dochodzi do neuropatii nerwu wzrokowego i ubytków w polu widzenia. Nieleczona choroba może spowodować całkowitą utratę wzroku. 

Niskie ciśnienie w oku – czy również jest powodem do niepokoju? 

Zarówno zbyt wysokie, jak i zbyt niskie ciśnienie wewnątrzgałkowe jest niepokojącym objawem, który należy skonsultować. O niskim ciśnieniu wewnątrzgałkowym, nazywanym hipotonią oka, mówi się, gdy wartości ciśnienia są niższe niż 10 mmHg. Wśród przyczyn zbyt niskiego ciśnienia w oku wyróżnia się stany zapalne naczyniówki, odwarstwienie siatkówki lub urazy. Tak jak w przypadku podwyższonego ciśnienia, tak i przy niskich jego wartościach pacjenci mogą nie odczuwać żadnych symptomów ze strony układu wzrokowego. 

Dostępne metody leczenia nieprawidłowego ciśnienia w oku 

Jednym z najpopularniejszych sposobów leczenia wysokiego ciśnienia w oku jest farmakoterapia. Podstawowa grupa leków obniżających ciśnienie wewnątrzgałkowe to analogi prostaglandyn, które są dostępne wyłącznie na receptę i występują w formie kropli podawanych bezpośrednio do worka spojówkowego. Stosowane krople obniżają ciśnienie śródgałkowe, poprzez zmniejszenie produkcji cieczy wodnistej oraz zwiększenie jej wchłaniania. Leki te powinny być stosowane wyłącznie po uprzedniej konsultacji lekarza okulisty i otrzymaniu ścisłych zaleceń. 

Inne dostępne metody leczenia to laseroterapie, wśród których wyróżnia się irydotomię YAG i selektywną trabekuloplastykę laserową (SLT). 

• Irydotomia YAG polega na utworzeniu małego otworu na obwodzie tęczówki przy użyciu wiązki światła laserowego, który umożliwia przepływ cieczy wodnistej z komory tylnej do przedniej. Otwór jest niewielki, niewidoczny i nie powoduje zaburzeń widzenia. 
• Selektywna Trabekuloplastyka Laserowa (SLT) wykorzystuje światło laserowe do udrożnienia dróg odpływu cieczy wodnistej, poprzez stymulację komórek w kącie przesączania. Zabieg jest całkowicie bezbolesny i bezpiecznie powtarzalny. 

Docelowe ciśnienie śródgałkowego jest wielkością ustalaną przez lekarza prowadzącego, jego wartości uznawane za bezpieczne są cechą indywidualną danego pacjenta. 

Myśląc o domowych sposobach leczenia ciśnienia w oku, należy pamiętać, że istotnym czynnikiem, wpływającym na regulację zachodzących w organizmie procesów, jest przede wszystkim prawidłowo zbilansowana dieta oraz wszelkie metody zapobiegające rozwojowi chorób układowych tj. cukrzyca i nadciśnienie tętnicze. 

Ciśnienie wewnątrzgałkowe jest parametrem, który podlega ocenie każdorazowo podczas konsultacji okulistycznej. Wysokie ciśnienie w oku może powodować uszkodzenie nerwu wzrokowego lub pogorszenie widzenia. Należy mieć na uwadze, że zdążają się przypadki występowania zmian chorobowych przy prawidłowych wartościach ciśnienia wewnątrzgałkowego. Wykonywanie regularnych badań o poszerzonej diagnostyce jest istotne w celu wczesnego wykrycia zmian, które predysponują do rozwoju chorób, oraz zaplanowania odpowiedniej terapii.