Nowe metody leczenia zespołu suchego oka

Dr n. med. Anna Maria Ambroziak

Film łzowy jest emulsją pokrywającą przednią powierzchnię oka oraz pierwszą powierzchnią, na której załamywane są promienie świetle – to dzięki jego stabilności zatem widzimy otaczający nas świat. Ma on również działanie ochronne, przeciwalergiczne, przeciwzapalne i przeciwinfekcyjne. W budowie filmu łzowego wyróżniamy trzy jego frakcje, które wzajemnie na siebie oddziałują i zapewniają swoistą harmonię na powierzchni oka.

Najczęściej występującym zaburzeniem powierzchni oka jest zespół suchego oka (ZSO). Zaś najczęstszą jego przyczyną dysfunkcja gruczołów tarczkowych Meiboma produkujących warstwę lipidową czyli MGD. Zespół suchego oka można podzielić ze względu na jego etiologię. Występowanie niedoboru warstwy wodnej występuję u 10-20% pacjentów, stan mieszany występujący u ok. 40‑50% pacjentów. Sumarycznie występowanie nadmiernego parowania i niestabilności frakcji lipidowej dotyczy 80-90% badanych.

Zmiany patologiczne powierzchni oka mogą być spowodowane nieprawidłowościami występującymi w filmie łzowym, który powinien zapewniać dobrostan naszym oczom. Zaburzenia filmu łzowego mogą być skorelowane z istnieniem zmian w obrębie powiek.

Pacjenci mogą zastosować tradycyjne rozwiązania jakim jest termoterapia, higiena brzegów powieki, higiena rzęs oraz okolic oczu, substytucja filmu łzowego oraz nowoczesne i bezpieczne metody rewitalizacji gruczołów Meiboma oraz fotobiostymulacji brzegów powiek, które wykazują korzystny  wpływ zarówno terapeutyczny jak i estetyczny.

Wydawać by się mogło, iż o zespole suchego oka mówimy i wiemy wiele, jednak nadal zaburzenia powierzchni oka są niewystarczająco znane i oswojone zarówno wśród pacjentów jak i specjalistów. Bagatelizujemy dolegliwości takie jak zmęczenie oczu, uczucie piasku pod powiekami, pieczenie, zaczerwienienie czy zaburzenia widzenia tłumacząc je długotrwałą pracą wzrokową w ciągu dnia. Tak mijają nam kolejne dni, tygodnie i miesiące a nawet lata, a w tym czasie, zwykle skrycie, przewlekły dyskomfort indukuje szereg zmian psychosomatycznych w naszym organizmie. Dodatkowo, z uwagi na to, że objawy ze strony ZSO są zwykle cięższe pod koniec dnia, nie zdajemy sobie sprawy, że proces nasilenia choroby stale się pogłębia.

Pamiętając, że żaden pojedynczy z aktualnie dostępnych testów diagnostycznych nie jest wystarczający do ustalenia rozpoznania schorzenia, a choroba ma charakter progresywny, klinicysta stale musi poszerzać swoją wiedzę i wdrażać nowe rozwiązania w cały proces diagnostyczno-terapeutyczny.

Technologia IPL /MGX od kilku jest częścią nowoczesnego zestawu narzędzi używanych do leczenia zespołu suchego oka, w Polsce stosujemy ją od ponad 2 lat. System wykorzystuje kontrolowaną ilość energii w każdym impulsie bez skoków, dzięki temu wyniki tej procedury są wiarygodne i powtarzalne, a sama procedura bezpieczna.

W Centrum Okulistycznym Świat Oka używamy tej technologii jako ośrodek referencyjny i pionierski w połączeniu z innymi metodami leczenia dla wielu pacjentów z umiarkowanym do ciężkiego suchym okiem (większość to pacjenci, którzy długo poszukiwali leczenia), zabieg IPL/MGX połączony z fotobiostymulacją brzegów powiek światłem czerwonym zmniejsza stan zapalny, będący podstawową przyczyną choroby suchego oka. Liczba rewitalizacji gruczołów Meiboma z wykorzystaniem technologii IPL stale wzrasta. Obecnie wykonujemy około 6-10 zabiegów tygodniowo  (mamy prawie dwuletnie doświadczenie praktyczne; łącznie wykonaliśmy ponad 400 zabiegów).

Energia IP/MGXL waha się od 48 do 72 J; Należy zauważyć, iż jest to energia uwalniana na całym obszarze głowicy i nie jest to gęstość energii. Ponadto zakresy energii regulowane przez lekarza zależą od poziomu ciężkości MGD i skali typu skóry. Jest to poza połączeniem dwóch unikalnych technologii ogromna zaleta urządzenia Eye-Light.

Źródło światła pulsacyjnego (Xenon) w technologii intensywnego światła pulsacyjnego  (Intense Pulsed Light – IPL) połączonej z technologią wiązki światła polichromatycznego (Optimal Pulse Technology – OPT/OPE), która dzięki zoptymalizowanej energii impulsu stymuluje gruczoły Meiboma do prawidłowej aktywności; rutynowo 560 nm dla skóry typów I–III w skali Fitzpatrick, 590 nm – dla skóry typu IV. Poprzez zakończenia włókien nerwowych (przyłożenie lampy do okolicy oczodołu i kości policzkowej), urządzenie pobudza gronka gruczołów (neurostymulacja), co skutkuje poprawą produkcji warstwy lipidowej i redukcją odparowywania łez.

Używane przez nas urządzenie pozwala dodatkowo na zastosowanie LIGHT MODULATION (maska z diodami światła z zakresu czerwieni), która jest unikalną technologią fotobiomodulacji (PBM), używaną od wielu lat w różnych dziedzinach medycyny, tj. stomatologia czy dermatologia. Emisja niskonatężeniowego światła o określonej długości fali wywołuje wewnętrzny proces termiczny w obrębie powiek. Metoda ta poprawia sekrecję gruczołów Meiboma produkujących frakcję lipidową łez i tym samym stabilizuje film łzowy. Dodatkowo działa przeciwobrzękowo i zmniejsza przekrwienie oraz nieprawidłowe unaczynienie brzegów powiek wzbogacając rezultat terapeutyczny zabiegu o efekt estetyczny z zachowaniem pełnego profilu bezpieczeństwa.

Wskazaniem do zabiegu jest każde stadium MGD zarówno czyste tylne jak i powikłane przednim zapaleniem brzegów powiek w przebiegu demodekozy. Zabieg nie wymaga specjalnego przygotowania ze strony pacjenta i nie ogranicza jego codziennych aktywności, jest w pełni bezpieczny  i trwa zaledwie 15-20 minut. Poza krótkotrwałym, przemijającym rumieniem w okolicy pola impulsu nie stwierdzono żadnych działań niepożądanych.

Zaleca się, aby pacjent nie wykonywał innych zabiegów medycznych/kosmetycznych nie tylko na leczonych obszarach, a ogólnie na całej twarzy, przez cały cykl zabiegów. Kolejne sesje dopasowujemy do obrazu klinicznego lub posiłkujemy się zaleceniami producenta. MGD Stopień 1: 1 do 2 zabiegów, interwał 0 – 10(15) dni; Stopień 2: 2 do 3 zabiegów, interwał 0 – 10(15) – 20(30) dni; Stopień 3: 3 zabiegi, interwał 0 – 10(15) – 20(30) dni; Stopień 4: 4 zabiegi, interwał 0 – 10(15) – 20(30) – 30(45) dni. Po każdej sesji zaleca się stosowanie ochrony – noszenie okularów przeciwsłonecznych oraz stosowanie. Kolejny cykl wykonujemy po 6 i/lub 12 miesiącach.

Fototerapia w połączeniu z technologią IPL znajduje zastosowanie nie tylko w przypadkach leczenia zespołu suchego oka, zapalenia brzegów powiek, dysfunkcji gruczołów Meiboma, trądziku różowatego czy łojotokowego zapalenia skóry.  Dostępne, poza podstawową maską czerwoną i łączone z nią właśnie, maski emitujące różne długości światła: żółta, czerwona i niebieska pozwalają na skuteczne leczenie aktywnej demodekozy oraz jęczmienia i gradówki nawet u dzieci.

Wykorzystywane są również podczas nieinwazyjnych zabiegów liftingujących okolic oczu, w terapii obrzęków i zasinień powiek oraz jako zabiegi wspomagające leczenie po zabiegach plastyki powiek.

Standardowa czerwona maska Eye-Light działa w oparciu o światło o długości fali 633 nm; maska stosowana wraz z RED MASK po zabiegach plastyki powiek to maska żółta YELLOW MASK– światło o długości fali 590 nm; maska niebieska BLUE MASK- 417 nm, światło podczerwone 835 nm. Maski dermatologiczne mają tę samą długość fali, ale rozkład diod LED na masce jest dedykowany swoistym wskazaniom.

Fototerapię z wykorzystaniem masek o różnej długości fali można łączyć podczas jednej sesji oraz stosować w odstępach czasowych dostosowanych do stanu klinicznego np. leczenie jęczmienia i gradówki to 2 sesje po 15 min z użyciem maski czerwonej w jednym tygodniu.

Wskazania  rozszerzamy również o przygotowanie do zabiegów usunięcia zaćmy i chirurgii refrakcyjnej, tak aby możliwie najskuteczniej zoptymalizować stan homeostazy na powierzchni oka przed zabiegiem, szczególnie w aspekcie wykonywanych pomiarów przedoperacyjnych.

Według najnowszych doniesień zabiegi z wykorzystaniem IPL/MGX powinny być złotym standardem w przygotowaniu pacjentów do operacji usunięcia zaćmy, szczególnie gdy rozważamy wszczep soczewki multifokalnej oraz zabiegów chirurgii refrakcyjnej, zarówno rogówkowej jak i soczewkowej.