Laserowa korekcja wzroku a zez

Zez jest dość częstym schorzeniem, które może występować już w wieku dziecięcym, co znacznie utrudnia wykształcenie się prawidłowych funkcji wzrokowych. Nawet mimo braku jawnego odchylenia oczu u pacjentów mogą występować dolegliwości powodowane zaburzeniami obuoczności. Wprowadzenie odpowiednich ćwiczeń wzrokowych, a niekiedy operacyjny zabieg zeza pozwalają na poprawę lub przywrócenie prawidłowego ustawienia oczu i funkcji wzrokowych, ale czy możliwe jest wykonanie w takiej sytuacji laserowej korekcji wady wzroku?

Choroba zezowa – czym jest i jakie są jej przyczyny 

Choroba zezowa jest schorzeniem polegającym na nierównoległym ustawieniu gałek ocznych czemu towarzyszy nieprawidłowe widzenie lub dolegliwości związane z widzeniem. Przyczyn takiego stanu jest wiele. Zez może być wynikiem występowania wady refrakcyjnej i braku jej skorygowania, pogorszenia widzenia na skutek zmian w obrębie struktur gałki ocznej (zmiany patologiczne rogówki, siatkówki, zaćma wrodzona, uszkodzenia nerwu wzrokowego), a także drogi wzrokowej, porażeń i zaburzeń pracy mięśni gałkoruchowych. Zmiany te mogą mieć charakter wrodzony, pourazowy, a nawet zapalny. W prawidłowych warunkach oczy podczas obserwacji przedmiotu w dalekiej odległości ustawiają się na wprost. Obraz obserwowanego obiektu powstaje jednocześnie w plamce każdego z oczu. Dzięki połączeniu w mózgu wrażeń wzrokowych z każdego z oczu (fuzja) możemy postrzegać głębię i stereopsję obserwowanych obiektów. Jest to bardzo złożony proces, w konsekwencji, którego obserwowany obraz nie jest płaski oraz ocena odległości obiektów od nas nie sprawia nam problemów. 

Jakie są rodzaje zeza? 

Wyróżnianych jest wiele rodzajów zeza. Nieprawidłowe ustawienie oczu może być wynikiem porażenia jednego lub kilku mięśni gałkoruchowych – zez jawny nietowarzyszący (zez porażenny). Następuje wtedy znaczne ograniczenie lub brak ruchu oka w kierunku działania porażonego mięśnia, a oko ustawia się w kierunku przeciwnym. Pacjentowi towarzyszy podwójne widzenie, którego nasilenie zmienia się w zależności od kierunku spojrzenia. Używając terminu choroba zezowa, mówimy o najczęstszej postaci zeza, jaką jest zez jawny towarzyszący (heterotropia). Oznacza to, że niezależnie od kierunku spojrzenia kąt zeza nie zmienia się, a ruchy oczu są prawidłowe we wszystkich kierunkach. W celu uniknięcia dwojenia wykształcają się mechanizmy adaptacyjne takie jak supresja oka (tłumienie), ambliopia (niedowidzenie) lub nieprawidłowa korespondencja siatkówkowa. Zez może dotyczyć jednego oka, ale może także występować naprzemiennie, w sposób ciągły lub okresowo. Ze względu na kierunek odchylenia oka najczęściej wyróżniamy: 

• zez zbieżny towarzyszący (esotropia) – odchylenie do wewnątrz, 
• zez rozbieżny towarzyszący (egzotropia) – odchylenie na zewnątrz, 
• zez pionowy (hipertropia – odchylenie ku górze/ hipotropia – odchylenie ku dołowi) 
• zez skośny. 

Należy także wspomnieć o zezie ukrytym (heteroforii), do którego dochodzi w wyniku zaburzonej równowagi pomiędzy działaniem mięśni gałkoruchowych. W efekcie czego oko może kierować się do wewnątrz (esoforia), na zewnątrz (egzoforia), do góry (hyperforia), do dołu (hypoforia), skręcać na zewnątrz (incykloforia) lub wewnątrz (ekscykloforia). Podczas obuocznej obserwacji przedmiotów oczy ustawiają się prawidłowo. Odchylenie oczu jest widoczne dopiero w momencie braku bodźca do fuzji (np. gdy jedno z oczu zasłonimy). Zez ukryty może powodować dolegliwości takie jak bóle głowy, zamazane widzenie w bliskich odległościach, zmęczenie oczu, a nawet podwójne widzenie. Istnieje możliwość przejścia zeza ukrytego w formę jawną. 

Czy zez można skorygować zabiegiem laserowej korekcji wzroku? 

Zabieg laserowej korekcji wzroku umożliwia skorygowanie wady wzroku pacjenta, ale nie należy mylić go z operacją zeza. Postępowanie w przypadku leczenia zeza jest z reguły bardziej złożone i wymaga współpracy osób kilku specjalności. W celu poprawy ustawienia oczu oraz przywrócenia prawidłowych funkcji wzrokowych u osób z zezem poza stosowaniem korekcji wady wzroku niezwykle ważny jest trening wzrokowy obejmujący m.in. ćwiczenia motoryki mięśni, akomodacji, konwergencji, dywergencji, w zależności od przypadku niekiedy najlepszym postępowaniem jest operacja zeza. Obecność zeza nie wyklucza możliwości przeprowadzenia zabiegu laserowej korekcji wady wzroku. Badania wykonywane podczas wizyt kwalifikacyjnych są bardzo obszerne i szczegółowe, dlatego też są w stanie zweryfikować nawet niewielkie odstępstwa od prawidłowego widzenia. Osoby, u których występuje zez i związane z nim zaburzenia wzrokowe, decyzję o wykonaniu zabiegu laserowej korekcji wady wzroku powinny skonsultować nie tylko z chirurgiem refrakcyjnym, ale również ze strabologiem. Współpraca tych dwóch specjalistów, ale również terapeutów wzrokowych, optometrystów i ortoptystów pozwoli na przygotowanie najlepszego postępowania i ustalenia kolejności zabiegów (w przypadku osób potrzebujących operacji zeza), aby osiągnąć najlepszy efekt leczenia. 

Czym jest i na czym polega zabieg laserowej korekcji wzroku? 

Zabieg laserowej korekcji wady wzroku polega na zmianie krzywizny rogówki pacjenta przy użyciu światła laserowego. Odpowiednie wymodelowanie kształtu rogówki pozwala na osiągnięcie właściwej mocy układu optycznego oka, dzięki czemu możliwe jest wyraźne widzenie bez potrzeby stosowania korekcji okularowej lub kontaktowej. Wyróżnia się metody głębokie jak FemtoLASIK, gdzie odsłonięcie istoty właściwej rogówki następuje przez odpreparowanie płatka rogówki oraz metody powierzchniowe jak np. EBK, PRK, podczas których nabłonek rogówki jest usuwany. Wybór odpowiedniej metody wykonania zabiegu jest uwarunkowany wynikami szczegółowych badań przeprowadzanych podczas wizyty kwalifikującej. Sam zabieg trwa krótko i jest bezbolesny. W większości przypadków osiągnięcie pełnej ostrości widzenia następuje już następnego dnia po zabiegu, należy jednak pamiętać, że proces regeneracji i stabilizacji widzenia jest uwarunkowany indywidualnymi predyspozycjami organizmu, a także wybraną metodą laserowej korekcji wady wzroku. 

Szczegółowe badania kwalifikacyjne oraz współpraca wielu specjalistów m.in. chirurga refrakcyjnego i strabologa pozwalają na opracowanie najlepszej ścieżki postępowania dla pacjentów posiadających nieprawidłowe ustawienie oczu, oraz wady wzroku wymagające stałej korekcji, której chcieliby się pozbyć.