Jak ciąża wpływa na wzrok?

Okres ciąży to czas, w którym ciało kobiety zmienia się w wielu aspektach, aby możliwie najwydajniej wspierać nowe życie w jego rozwoju. Wiele narządów i układów organizmu przyszłej mamy jest w tym czasie bardziej obciążonych i mogą się pojawiać z ich strony określone dolegliwości. Wyjątku nie stanowi w tym kontekście wzrok kobiety ciężarnej, który także narażony jest na zachodzące w jej ciele zmiany. Jakie konkretnie mogą to być zmiany? Czy należy obawiać się problemów ze wzrokiem w trakcie ciąży? Jak dbać o narząd wzroku w tym czasie i które kobiety powinny pozostawać pod stałą kontrolą lekarza okulisty?

Wzrok w czasie ciąży – jak się zmienia?

Zmiany zachodzące w organizmie kobiety ciężarnej podyktowane są przede wszystkim działalnością hormonów steroidowych, takich jak progesteron i estrogen. Ich poziomy w trakcie ciąży ulegają bowiem znacznym wahaniom, na co funkcje różnych układów w organizmie przyszłej mamy nie pozostają obojętne. Również w kontekście kondycji oczu oraz funkcji widzenia mogą się pojawić określone zmiany, które zazwyczaj mijają po pewnym czasie od porodu. Trzeba jednak zaznaczyć, że stopień zaawansowania tych zaburzeń jest ściśle połączony z dotychczasową kondycją wzroku ciężarnej. Jakich zatem zmian mogą się spodziewać kobiety oczekujące narodzin dziecka?

Przyszłe mamy, które przed okresem ciąży nie doświadczały żadnych dolegliwości ze strony narządu wzroku i nie borykały się z wadami wzroku, prawdopodobnie nie odczują istotnych zmian w tym obszarze, bądź będą one niewielkie. Trzeba jednak pamiętać, że każdy organizm jest inny i może się zdarzyć, że kobieta, która przed zajściem w ciążę miała doskonały wzrok i nie doświadczała z jego strony żadnych dolegliwości, w trakcie ciąży dostrzeże na tym polu negatywne zmiany. Powinna ona wówczas niezwłocznie zgłosić się do lekarza. Pod stałą opieką okulisty muszą także przebywać kobiety ciężarne, które chorują na nadwzroczność czy krótkowzroczność, gdyż ich wzrok może w tym czasie ulec nieznacznemu pogorszeniu. Badanie okulistyczne pozwoli ten fakt wykluczyć bądź go potwierdzić.

Bezwzględnie pod opieką i kontrolą lekarza powinny pozostawać także te kobiety, które cierpią na choroby przewlekłe, takie jak choćby cukrzyca. W ciąży może być ona niezwykle niebezpieczna dla wielu narządów, w tym także dla narządu wzroku. Zaniedbania w tym obszarze mogą prowadzić do poważnych schorzeń z utratą wzroku włącznie. Ważne jest również, aby kobiety ciężarne cierpiące na nadciśnienie tętnicze indukowane ciążą konsultowały swój stan wzroku z okulistą.

Jakie problemy ze wzrokiem w trakcie ciąży?

Zmiany hormonalne, jakie zachodzą w organizmie ciężarnej, a następnie karmiącej kobiety dotyczą przede wszystkim zaburzeń w poziomie estrogenu i progesteronu, które z kolei wpływają na takie funkcje narządu wzroku jak produkcja filmu łzowego, czy prawidłowa akomodacja oka, a nawet modyfikują krzywiznę oraz grubość rogówki. Związane jest to między innymi z powodowanym przez estrogen wiązaniem wody w tkankach bogatych w kolagen. Jak można się spodziewać takie zmiany u niektórych kobiet skutkują określonymi problemami ze strony układu wzroku.

Pozytywnym jest fakt, że po ustabilizowaniu gospodarki hormonalnej, a więc po porodzie i okresie laktacji te odstępstwa od normy zazwyczaj zanikają samoistnie. Warto jednak, aby kobieta oczekująca dziecka była świadoma, jakich dolegliwości w tym kontekście może się spodziewać. Do najczęściej występujących problemów w obszarze wzroku, jakie dotykają kobiety ciężarne i będące w okresie laktacji należą:

• zespół suchego oka – zaburzenie to związane jest bezpośrednio z upośledzeniem funkcji wydzielania filmy łzowego w trakcie ciąży, jednak należy pamiętać, że na jego występowanie może się złożyć wiele czynników. Zespół suchego oka objawia się najczęściej doświadczaniem zjawiska “piasku” pod powiekami, zaczerwieniem oczu, uczuciem suchości gałek ocznych, szybkim męczeniem się wzroku, a także – co ciekawe – nadmiernym łzawieniem podrażnionych oczu;
• zaburzenia w ostrości widzenia – kobiety będące w ciąży mogą odczuwać także okresowe zmiany w ostrości widzenia. Wynika to między innymi z faktu występowania zaburzeń hormonalnych w organizmie, co z kolei może wpływać na stan i funkcje rogówki, soczewki i twardówki oka, a także zaburzać refrakcję;
• zaburzenia widzenia zmierzchowego – niektóre kobiety ciężarne skarżą się na pogorszenie widzenia po zmierzchu, czyli na tzw. “kurzą ślepotę”. Jest to zjawisko wynikające z przytoczonych wyżej czynników i ustępujące po ustabilizowaniu się gospodarki hormonalnej;
• występowanie “mroczków” w polu widzenia – nagła zmiana pozycji z siedzącej na stojącej może sprawiać, że kobieta spodziewająca się dziecka zacznie zauważać w polu swojego widzenia plamki lub tzw. mroczki. Dolegliwość ta również powiązana jest ze zmianami hormonalnymi zachodzącymi w organizmie przyszłej matki;
• opuchnięcia powiek – zatrzymywanie wody w organizmie kobiety ciężarnej jest powszechnym zjawiskiem związanym z podwyższonym poziomem estrogenu w jej krwi. Dość powszechne są zatem obrzęki w okolicy oczu, w szczególności na powiekach.

Jak dbać o wzrok będąc w ciąży?

Zaburzeniom wzroku i dolegliwościom ze strony narządu wzroku w ciąży można do pewnego stopnia zaradzić. Kluczowe jest tu wprowadzenie przez przyszłą matkę pewnych modyfikacji w jej codziennych aktywnościach. Zakres tych zmian uzależniony jest oczywiście od stanu zdrowia kobiety oraz od tego, czy zmaga się ona z wadą wzroku, bądź na przykład cukrzycą. Do najważniejszych zaleceń dla kobiet ciężarnych w zakresie dbałości o wzrok należą między innymi:

• wprowadzenie ograniczeń w korzystaniu z ekranów – jest to ważne zalecenie w kontekście profilaktyki zespołu suchego oka. Jeżeli przyszłej mamie zależy na zniwelowaniu dyskomfortu powinna zadbać o nieprzemęczanie wzroku, a także profilaktycznie lub doraźnie stosować krople nawilżające;
• unikanie dźwigania i nadmiernego wysiłku – aspekty te mogą znacząco wpływać na kondycję siatkówki oka, dlatego warto pamiętać, aby w ciąży powstrzymać się od forsownego wysiłku;
• regularne wizyty u okulisty – kobiety ciężarne zmagające się z wadą wzroku powinny regularnie w ciąży odwiedzać lekarza okulistę, a na pierwszą wizytę udać już w pierwszym trymestrze;
• rezygnacja z soczewek kontaktowych – może się zdarzyć, że kobiety stosujące korekcję wzroku w postaci soczewek będą odczuwały w tym obszarze dyskomfort. Aby mu zapobiec mogą ograniczyć dzienny czas noszenia soczewek lub zamienić je na okulary;
• poinformowanie lekarza o jaskrze – terapia jaskry w trakcie ciąży może wymagać zmiany przyjmowanych leków. Trzeba zatem o tym fakcie poinformować lekarza;
• stała opieka okulisty w przypadku cukrzycy – ciężarne chorujące na cukrzycę muszą pozostawać pod stałą kontrolą lekarza okulisty i informować go o wszelkich niepokojących zmianach.

Po urodzeniu dziecka świeżo upieczona mama nie powinna bynajmniej rezygnować z okulistycznej kontroli. Po porodzie warto bowiem zgłosić się na badania celem wykluczenia utrwalenia zaburzeń wzroku, które pojawiły się w trakcie ciąży, ewentualnej modyfikacji w korekcji wzroku, czy też zdiagnozowania innych dolegliwości.