Badanie UBM (ultrabiomikroskopia) oka – kiedy wskazane jest jego wykonanie?

Autor: Patryk Cierpiał

Ultrabiomikroskopia to jedna z najnowocześniejszych metod badania narządu wzroku. Jest szczególnie przydatna, kiedy inne metody nie pozwalają na pełną ocenę stanu oka. Ze względu na swoją charakterystykę jest najdokładniejszym obecnie dostępnym badaniem ultrasonograficznym do oceny przedniego odcinka oka, często niezastąpionym podczas diagnostyki i leczenia chorób tej części gałki ocznej, np. jaskry.  Nowoczesny sprzęt pozwala doświadczonemu lekarzowi na wnikliwą ocenę oka i wybranie skutecznego leczenia, dającego największą szansę na prawidłową kontrolę choroby oraz zapewnienie najlepszego komfortu widzenia dla pacjenta. 

Czym jest i co mierzy badanie UBM?

Badanie UBM, czyli ultrabiomikroskopia to badanie USG przedniego odcinka gałki ocznej. Stosuje się w niej specjalną głowicę emitującą fale ultradźwiękowe o bardzo wysokiej częstotliwości, które odbijają się od tkanek i są rejestrowane przez odbiornik. Graficzna wersja tego sygnału jest wyświetlana na ekranie monitora. Taka forma obrazowania pozwala uzyskać wysoce dokładny przekrój tkanek całego przedniego odcinka oka. Nawet jeśli ośrodki optyczne nie są przezierne, umożliwia ona przeprowadzenie obrazowania i wykonanie obiektywnych pomiarów poszczególnych struktur. Ogromną zaletą tego badania jest również uwidocznienie niedostępnej w innych badaniach przestrzeni znajdującej się za tęczówką, która często ma znaczenie w planowaniu leczenia. 

Cechą odróżniającą UBM od zwykłego USG jest częstotliwość emitowanych ultradźwięków, które w przypadku UBM są znacznie wyższe – w zakresie od 25 do nawet 100 MHz. Dzięki temu możliwe jest zarejestrowanie dokładniejszego obrazu i uwidocznienie szczegółów nieobecnych w standardowym badaniu USG. Ultradźwięki emitowane podczas badania są całkowicie bezpieczne dla pacjenta i nie powodują żadnych zmian, czy uszkodzeń w oku.  

Jak wygląda przebieg badania?

Samo badanie UBM nie wymaga wcześniejszego przygotowania i jest całkowicie bezbolesne. Wykonywane jest w pozycji leżącej, po wcześniejszym znieczuleniu kroplowym worka spojówkowego. Podczas badania, oczy pacjenta pozostają otwarte, a lekarz zakłada na ich powierzchnię cienką, plastikową komorę wypełnioną solą fizjologiczną lub żelem. Następnie zanurza w niej głowicę urządzenia i bez dotykania oka, przeprowadza badanie, które trwa około 15 minut. Alternatywnie, plastikowa komora przypominająca balon zostaje założona bezpośrednio na urządzenie, zamiast na oko pacjenta, zapewniając większy komfort badania. W trakcie procedury lekarz może prosić badanego o spokojne kierowanie wzroku zgodnie z instrukcjami, co pozwoli na uwidocznienie innych trudno dostępnych obszarów. 

Wskazania do wykonania ultrabiomikroskopii oka

Pacjent może zostać skierowany na badanie UBM w celu diagnostyki szerokiego spektrum schorzeń dotyczących przedniego odcinka oka. Badanie jest szczególnie przydatne podczas diagnostyki i kontrolowania leczenia jaskry. 

Przy jego pomocy możliwe jest monitorowanie choroby – kontrolowanie efektów leczenia i planowanie kolejnych kroków terapii. Od oceny szerokości kąta przesączania, struktury tęczówki i soczewki, przez kontrolę efektów leczenia laserowego, aż po samo planowanie zabiegów. Pacjent może zostać skierowany na badanie UBM, szczególnie kiedy niezbędne jest szybkie wprowadzenie skutecznego leczenia. 

Ultrabiomikroskopia może okazać się przydatna przy podejrzeniu następujących stanów:  

• Jaskra pierwotna bądź wtórna z szerokim lub zamykającym się kątem przesączania. 
• Planowanie i ocena skuteczności zabiegów chirurgicznych i laserowych – takich jak laserowa irydotomia YAG, stosowana często w leczeniu jaskry. UBM może zostać użyty do wybrania odpowiedniego miejsca do wykonania otworu w tęczówce, służącego do obniżenia ciśnienia. Odpowiednie umiejscowienie takiego otworu ma diametralne znaczenie w leczeniu ze względu na odmienną anatomię tęczówki u każdego pacjenta. 
• Obiektywna gonioskopia, czyli ocena kąta przesączania z ilościową oceną stopnia jego otwarcia – istotnego w wyborze strategii leczenia jaskry.  
• Ocena budowy tęczówki oraz struktur znajdujących się za nią, takich jak ciało rzęskowe. Możliwe staje się również wykrycie inaczej niewidocznych zmian, takich jak cysty tęczówki. 

• Ocena biometryczna soczewki, jak i pooperacyjna ocena położenia sztucznej soczewki, po zabiegu usunięcia zaćmy lub refrakcyjnej wymianie soczewki. 
• Wizualizacja zmian patologicznych przedniego odcinka oka przy nieprzeziernych ośrodkach optycznych, występujących w niektórych keratopatiach. 
• Ocena innych powierzchownie położonych zmian jak na przykład guzy twardówki. 

Czy badanie UBM jest bezpieczne dla pacjenta?

Ultrabiomikroskopia jest metodą nieinwazyjną i całkowicie bezpieczną dla pacjenta. Rzadko, po badaniu może pojawić się przejściowe nieostre widzenie i niewielkie podrażnienie spojówek, które zwykle ustępują do godziny. Takie reakcje mogą być związane z reakcją na żel, użyty podczas badania, czy z niewielkim naruszeniem nabłonka rogówki podczas kontaktu głowicy z okiem.  

Do badania nie jest wymagane podanie kropli rozszerzających źrenicę, w związku z czym nie występują zaburzenia widzenia związane z poszerzonymi źrenicami, a pacjent może bezpiecznie samemu wrócić samochodem do domu. 

Zakończenie 

Schorzenia przedniego odcinka mogą gwałtownie postępować, a szybkie wprowadzenie skutecznego leczenia będzie miało wpływ na stan wzroku pacjenta. Badanie UBM jest bezbolesne, nieinwazyjne i bezpieczne dla pacjenta dlatego, gdy pojawi się wskazanie do jego wykonania, nie należy odkładać go na później.