Opieka nad pacjentami z AMD w czasie pandemii koronawirusa

Opracowała dr Agata Kurzawa

Osoby chorujące na zwyrodnienie plamki żółtej związane z wiekiem (AMD) mogą czuć się zaniepokojone tym, czy otrzymają właściwą opiekę okulistyczną w trakcie obecnej pandemii. Dlatego eksperci z Amerykańskiej Akademii Okulistyki oraz Amerykańskiego Stowarzyszenia Chorób Plamki Żółtej opublikowali zalecenia na czas pandemii skierowane specjalnie dla osób chorujących na AMD. Poniższe informacje zostały sformułowane na podstawie publikacji Amerykańskiego Stowarzyszenia Chorób Plamki Żółtej z 19 marca 2020*.
Co osoby chorujące na AMD mogą zrobić, żeby utrzymać zdrowie oczu w czasie obecnej pandemii?

Osoby z wczesnym stadium postaci suchej AMD powinny przełożyć planowe wizyty okulistyczne, pozostać w domach i prowadzić zdrowy tryb życia. Oznacza to utrzymywanie zdrowej, zbilansowanej diety, bogatej w warzywa i owoce, picie min. 2 litrów wody dziennie, wysypianie się, prowadzenie umiarkowanej aktywności fizycznej (np. codzienna gimnastyka w domu). Zaleca się również suplementację witaminy D oraz ewentualnie luteiny i zeaksantyny – jeśli tak wcześniej zalecił prowadzący okulista. Ważnym elementem dla zachowania spokoju ducha przez pacjenta, a także upewnienia go co do słuszności podejmowanych przez niego działań jest możliwość rozmowy z jego okulistą. W obecnej sytuacji powinna się ona odbywać telefonicznie. W przypadku jakiejkolwiek zmiany w widzeniu należy skonsultować się ze swoim okulistą. Aby wychwycić ewentualne zmiany w widzeniu zaleca się regularne wykonywanie testu Amslera w domu. Powinno się go wykonywać przynajmniej raz w tygodniu, każdym okiem osobno, w okularach do czytania.

Jeśli okulista uzna, że konieczna jest wizyta w gabinecie okulistycznym pacjent musi spodziewać się, że będzie odbywała się ona w nieco innych warunkach, niż przed pandemią. W celu zapewnienia zdrowia i bezpieczeństwa pacjentom w gabinetach lekarskich podjęto środki ostrożności mające na celu ograniczenie transmisji wirusa.

Czego dokładnie spodziewać się w gabinecie okulistycznym?

Można zostać poproszonym o:

• dezynfekcję rąk zaraz po wejściu do budynku
• założenie maseczki osłaniającej nos i usta
• wypełnienie formularza odnośnie obecności ewentualnych objawów infekcji lub kontaktu z osobami zakażonymi
• zmierzenie temperatury ciała
• zachowanie dystansu 2 metrów od innych osób obecnych w poczekalni
• wejście do gabinetu okulistycznego bez osoby towarzyszącej
• niemówienie w trakcie bezpośredniego badania w lampie szczelinowej.

Należy spodziewać się, że osoby z podwyższoną temperaturą ciała lub z innymi objawami infekcji (kaszel, duszność) zostaną odesłane do domu z zaleceniem telefonicznego kontaktu z lekarzem rodzinnym.

Częste pytania zadawane przez pacjentów z AMD w dobie pandemii:

Mam wysiękową postać AMD, ale od dłuższego czasu choroba jest stabilna, nie otrzymuję obecnie iniekcji doszklistkowych. Mam wyznaczony termin wizyty okulistycznej wkrótce, czy powinienem odwołać wizytę?
Amerykańska Akademia Okulistyki zaleca obecnie okulistom przyjmowanie tylko pilnych pacjentów, z nagłymi stanami okulistycznymi. “W związku z pandemią COVID-19 Amerykańska Akademia Okulistyki uważa, że niezwykle ważne jest, aby okuliści nie
przyjmowali teraz innych pacjentów poza tymi, którzy wymagają nagłej pomocy okulistycznej.” Jeśli jesteś osobą po 60 roku życia, o podwyższonym ryzyku ciężkiego przebiegu COVID-19 i dodatkowo nie zauważyłeś żadnych zmian w widzeniu, powinieneś skontaktować się telefonicznie ze swoim okulistą, przed zaplanowanym terminem wizyty. Jest prawdopodobne, że wizyta zostanie przesunięta w czasie.

Mam suchą postać AMD i zauważyłem nagłą zmianę w widzeniu. Jestem osobą starszą, o podwyższonym ryzyku ciężkiego przebiegu COVID-19. Czy powinienem zgłosić się teraz do okulisty?
Zadzwoń do swojego okulisty i opisz swoje objawy. Zadecyduje on czy są to objawy niepokojące, mogące wymagać pilnego leczenia okulistycznego. Możliwe, że będziesz musiał udać się na badanie, z zachowaniem wszelkich dostępnych środków ostrożności.

Rozmawiałem z moim okulistą, uznał, że moje objawy są niepokojące i powinienem zgłosić się na wizytę. Jednak martwię się, że mogę zakazić się koronawirusem, a jestem w grupie wysokiego ryzyka. Co powinienem zrobić?
Większość gabinetów lekarskich stosuje restrykcyjne środki ostrożności w celu ograniczenia transmisji wirusa. Niewiele osób przebywa w poczekalniach, ponieważ wszystkie planowe wizyty zostały odwołane. Jeśli okulista zaleca zgłoszenie się na badanie, rozsądnym jest zapytanie o środki ostrożności stosowane w jego gabinecie. Czy możliwe jest wyznaczenie takiej godziny wizyty, kiedy nie będzie innych osób w poczekalni? Na czas wyjścia z domu należy założyć osłonę ust i nosa.

Mam AMD wysiękowe i otrzymuję regularnie iniekcje doszklistkowe. Jestem również w grupie wysokiego ryzyka ciężkiego przebiegu COVID-19. Czuję, jakbym musiał wybierać między moim wzrokiem, a zdrowiem lub życiem. Co powinienem zrobić?
To niezwykle trudna decyzja. Badania naukowe dowodzą, że utrzymanie regularności w otrzymywaniu iniekcji doszklistkowych jest bardzo ważne dla utrzymania ostrości widzenia, a opuszczenie nawet pojedynczej iniekcji może mieć negatywny skutek. Pamiętaj, że
gabinety okulistyczne stosują obecnie wszelkie dostępne środki ostrożności, żeby ograniczyć rozprzestrzenianie się koronawirusa. Lekarze i pielęgniarki noszą maski osłaniające nos i usta oraz okulary ochronne lub przyłbice, wszystkie powierzchnie w przychodniach są często odkażane, a poczekalnie utrzymywane prawie puste. Zadzwoń przed planowaną wizytą, żeby upewnić się, że w Twojej przychodni realizowane są te zalecenia. Według zaleceń Amerykańskiej Akademii Okulistyki otrzymywanie iniekcji anty-VEGF w aktywnej wysiękowej postaci AMD jest kluczowe dla zachowania widzenia, a wizyty osób, które wymagają podaży iniekcji nie powinny być przesuwane w czasie. Jeśli nadal masz wątpliwości czy powinieneś zgłosić się na wizytę, zadzwoń do swojego okulisty i przedyskutuj z nim możliwe rozwiązania. Decyzja będzie zależała również od tego, od jak dawna otrzymujesz iniekcje i czy Twoje widzenie jest stabilne. Być może lekarz zaproponuje wydłużenie czasu między iniekcjami.

Rozmawiałem z moim okulistą i wydaje się, że wizyty odbywają w sposób bezpieczny, z zachowaniem środków ostrożności. Jednak mój dojazd na wizytę wydaje się ryzykowny (transport publiczny). Co powinienem zrobić?
Obecnie wiele osób pracuje z domu i może mieć bardziej elastyczne godziny pracy, a dzięki temu możliwość podwiezienia Cię do lekarza. Zapytaj przyjaciół, sąsiadów, rodziny, czy ktoś z nich, z zastosowaniem środków ochrony osobistej, nie mógłby Cię podwieźć.
Będzie to lepsza opcja niż dojazd transportem publicznym. Nie krępuj się zapytać, o to czy osoba ta ma maskę lub czy miała kontakt z osobami zakażonymi wirusem. Jeśli dojazd transportem publicznym jest jedynym wyjściem, użyj chusteczek dezynfekujących do
przetarcia siedzenia, uchwytów w środkach transportu. Na czas wyjścia z domu załóż osłonę ust, nosa oraz oczu. Ubierz jednorazowe rękawiczki, które wyrzucisz po wejściu do kliniki. Pamiętaj o myciu rąk oraz niedotykaniu twarzy.

* ”Coronavirus and Your Macular Degeneration Care, Do You Have to Choose Between Your Health and Your Vision?”, 19-Mar-2020 4:35 PM EDT, by American Macular Degeneration Foundation (AMDF).
** Opracowano na podstawie artykułu „Coronavirus and Your Macular Degeneration Care”, Johanna M Seddon MD, Rahul Khurana, MD, Mar. 27, 2020, American Academy of Ophthalmology.

Photo by Alpay Tonga on Unsplash